Change language: English

Op deze pagina behandel ik legendarische kombaan van Autodromo Nazionale di Monza. Wanneer we van de Monza Oval spreken hebben we het eigenlijk over twee verschillende ovals. De vooroorlogse en de naoorlogse.

Het ontstaan van het circuit van Monza

Na een bouwtijd van slechts 100 dagen werd in 1922 het circuit van Monza geopend. Het was een initiatief van de Automobile Club di Milano (ACI). Reeds langere tijd drongen de Italiaanse autofabrikanten aan op de bouw van een permanent circuit waarop zij hun auto’s konden testen.

Na Brooklands en Indianapolis was het “Autodromo Nazionale di Monza”, zoals het officieel heet, het derde permanente circuit ter wereld.

De layout van het oorspronkelijke Monza

Het oorspronkelijke circuit van Monza was precies 10 kilometer lang en bestond uit twee delen. Een wegcircuit van 5,5 kilometer en een 4,5 kilometer lang ovaal gedeelte met steile kombochten.

Typerend voor het circuit was dat men in een ronde twee keer over Start/Finish ging. Het rechte stuk waaraan Start/Finish lag was extra breed uitgevoerd. Voor de kombaan reed men aan de rechterkant en voor het wegcircuit links.

Monza layout 1922-1938

Het wegcircuit is in gewijzigde vorm nog steeds in gebruik. Dit bestond uit snelle bochten en lange rechte stukken. De chicanes en de Parabolica zijn later toegevoegd. Ook werden de Lesmobochten enkele malen veranderd (1938 en 1994).

De oval bestond uit twee kombochten met een verkanting van 21 graden. Beide bochten hadden een straal van 320 meter en een ontwerpsnelheid van 180 kilometer per uur. De bochten werden met elkaar verbonden door twee rechte stukken van 1,22 kilometer, waarbij het ene rechte stuk tevens de aansluiting met het wegcircuit vormde.

Wijzigingen aan het circuit van Monza

De eerste wijziging aan de layout van Monza vond plaats na een ernstig ongeluk in 1928. Tijdens de Grand Prix van Italië dat jaar verongelukte de Italiaanse coureur Emilio Materassi op het rechte stuk tijdens een inhaalactie.

Monza - Blik vanaf de tribune in 1994

Zijn Talbot kwam in het publiek terecht en Emilio Materassi zelf en meer dan 20 toeschouwers lieten het leven. Na dit dramatische ongeluk besloot men de kombaan af te sluiten en alleen nog gebruik te maken van het wegcircuit. Dit om de hoge snelheden op Start/Finish terug te brengen.

Florio Circuit

In 1930 kwam Vincenzo Florio, president van de Autosport Commissie, met het idee voor een nieuw parcours dat gebruik maakte van het bestaande circuit. Hierbij werd gebruik gemaakt van de zuidelijke kombocht, die werd voorzien van een chicane. Deze variant werd het Florio Circuit genoemd.

Laatste Grand Prix op het oorspronkelijke Monza

Na een afwezigheid van 2 jaar wordt de Grand Prix van Italië weer gehouden en wel op het volledige circuit van 10 kilometer. De laatste keer dat gebruik werd gemaakt van het oorspronkelijke circuit van Monza was in 1933. Tijdens dit inktzwarte weekend vielen drie doden te betreuren.

Dit gebeurde tijdens de Grand Prix van Monza, welke plaatsvond in het naprogramma van de Grand Prix van Italië. Hiervoor werd alleen de oval gebruikt welke net als bij het volledige circuit rechtsom werd bereden.

De legendarische Italiaanse coureur Giuseppe Campari zou na deze race met pensioen gaan. Het zou echter zijn definitieve afscheid worden… Eerst verongelukten Campari en zijn eveneens Italiaanse teamgenoot Baconin Borzacchini in de zuidelijke kombocht.

Na de herstart verongelukt in dezelfde bocht de Pool Stanislaw Czaykowski. Volgens sommige bronnen werden de ongelukken veroorzaakt door olie op de baan.

Monza - Zuidelijke kombocht oval

De langzaamste versie van Monza ooit

Opnieuw werd gezocht naar een alternatief voor de snelle layout van Monza. Voor de Grand Prix van 1934 werd een uiterst langzaam parcours uitgezet op het bestaande circuit. Aan het eind van het rechte stuk bevond zich nu een haarspeldbocht en reed men over de andere helft van het rechte stuk in tegengestelde richting.

Er wordt beweerd dat men voor deze langzame layout had gekozen om de Italiaanse auto’s een kans te geven tegen de Duitse auto’s die zeer snel waren op de rechte stukken.

De daaropvolgende jaren werd gebruik gemaakt van het Florio Circuit waaraan nog eens vier chicanes waren toegevoegd. Daarmee kwam het totaal op vijf chicanes!

De eerste grote renovatie van Monza

Na de Grand Prix van 1938 begon men met een grote verbouwing van het circuit van Monza. Dit betekende het definitieve einde van het oorspronkelijke circuit. De reeds niet meer in gebruik zijnde kombaan werd afgebroken en de snelle 180-gradenbocht, waar nu de Parabolica ligt, werd vervangen door twee haakse bochten. Het nieuwe circuit van 6,3 kilometer kreeg tevens een nieuw pitscomplex en een nieuwe hoofdtribune met 2000 zitplaatsen en een restaurant.

Monza - Tribune met restaurant uit 1940

Pirelli Circuit

In opdracht van Pirelli werd er ook een testbaan aangelegd dat de geschiedenis in zou gaan als het Pirelli Circuit. Vanwege het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd deze testbaan overigens nooit gebruikt.

Het pirelli Circuit maakte gebruik van een deel van het bestaande circuit. Vlak voor de Curva Grande boog het af naar rechts. Via de Curva Nord Est (Noord-Oostbocht) kwam men op een lang recht stuk dat aansloot op de Rettifilo Centrale, het rechte stuk tussen de huidige Ascari Chicane en de Parabolica. Om dit goed op elkaar aan te laten sluiten werd de oorspronkelijke Rettifilo Centrale enkele tientallen meters naar het westen verplaatst. De oude Rettifilo Centrale doet vandaag de dag nog steeds dienst als parallelweg.

Overigens was het Pirelli Circuit in 2016 weer even in het nieuws. Er was een plan om voor de Superbikes een alternatief parcours aan te leggen. Daarbij zou de Curva Grande worden afgestoken en gebruik worden gemaakt van het eerste deel van het Pirelli Circuit. Vervolgens zou men via een nieuwe chicane weer op het normale gedeelte komen.

Volgens geruchten zou Bernie Ecclestone, toen nog de grote baas van de Formule 1, dit parcours ook voor de Formule 1 willen gebruiken. Op internet werd hier flink tegen geprotesteerd onder het motto “Save Curva Grande”. Het bleek echter een storm in een glas water want het idee verdween alweer snel in een lade.

Monza na de Tweede Wereldoorlog

De grootse verbouwing van eind jaren dertig zou in 1940 voltooid zijn, doch vanwege het uitbreken van de tweede wereldoorlog werd het pas gerenoveerde circuit niet meer gebruikt en raakt in verval. Na de oorlog werd het circuit door de geallieerden gebruikt als opslag voor legervoertuigen. Hierbij werd de baan beschadigd en was een nieuwe renovatie nodig.

In 1948 werd hiermee begonnen en binnen twee maanden waren de werkzaamheden afgerond. Op 17 oktober 1948 vindt de eerste naoorlogse race op Monza plaats, de Autodrome Grand Prix. Dit was een Formule 1 race die niet meetelde voor een kampioenschap. Het Wereldkampioenschap Formule 1 ging in 1950 van start.

Monza krijgt weer een oval

In 1955 was het weer tijd voor een grote renovatie. Men wilde weer terugkeren naar het oorspronkelijke concept van een wegcircuit in combinatie met een ovale kombaan. De nieuwe zuidelijk kombaan kwam echter iets noordelijker te liggen dan de oude. Dit vanwege een tunnel die hier onder de kombaan door moest. Hierdoor werden de rechte stukken wat korter dan bij het oorspronkelijke circuit.

Monza - De in 1955 geïntroduceerde Parabolica

Omdat men het circuit weer een lengte wilde geven van precies 10 kilometer werd een bijzondere bocht ontworpen. Om de Rettifilo Centrale zo lang mogelijk te houden werd een bocht aangelegd waarvan de radius klein begon en alsmaar groter werd. De bocht kreeg de naam Curva Parabolica (Parabolische Bocht).

In tegenstelling tot de oorspronkelijke kombaan, die was aangelegd op een aarden wal, had de nieuwe een betonnen structuur. Ook hadden deze bochten een progressieve verkanting. Bovenaan hadden zij een helling van maar liefst 38,69 graden!

De “500 Miglia di Monza”

Nu Monza weer een oval heeft komt men op het idee om de Europese Formule 1 en Amerikaanse IndyCars eens tegen elkaar te laten rijden. Onder de sloagan “Race of Two Worlds” vind in 1957 de eerste krachtmeting plaats. De 500-mijlsrace wordt enkel gehouden op de oval die, geheel volgens Amerikaanse traditie, voor deze gelegenheid tegen de klok in wordt gereden.

Het werd een victorie voor de Amerikaanse teams. De IndyCars waren, in tegenstelling tot de Formule 1, gebouwd voor ovals. Voor de tweede editie van de “500 Miglia di Monza” hadden de Formule 1 teams speciaal auto’s gebouwd. Doch ook in 1958 werd de race door de Amerikanen gewonnen. Twijfels over de veiligheid leiden ertoe dat de derde editie die in 1959 zou plaatsvinden werd afgezegd. Daarmee bleef deze bijzondere krachtmeting beperkt tot slechts twee races.

Monza Oval

De Formule 1 en de kombaan

Het complete circuit, inclusief oval, werd gebruikt tijdens de Grand Prix van Italië in 1955. Dit was opmerkelijk omdat eerder dat jaar tijdens de 24 Uren van Le Mans het zwaarste ongeluk uit de autosportgeschiedenis plaatsvond.

Doordat een gecrashte auto in het publiek terechtkwam lieten, naast de coureur, meer dan 80 toeschouwers het leven. Naar aanleiding van dit ongeluk werden de veiligheidsmaatregelen verscherpt en werden zelfs races afgelast. Blijkbaar vond men de kombaan van Monza destijds wel veilig genoeg.

Ook in 1956 maakte de Formule 1 weer gebruik van de kombaan. Vanwege de hoge druk en het ruwe beton kregen verschillende rijders lekke banden op de oval, hetgeen tot zeer gevaarlijke situaties leidde. Besloten werd het jaar daarop alleen op het wegcircuit te rijden.

Monza Oval

In 1960 werd de oval opnieuw opgenomen in het parcours van de Formule 1 race. Dit was een controversiële beslissing en boze tongen beweerden dat dit was om Ferrari te helpen. Dat jaar waren de Ferrari’s slecht in de bochten maar uiterst snel op de rechte stukken.

Tijdens de Grand Prix van Italië in 1961 werd opnieuw gebruik gemaakt van het 10 kilometer lange circuit. Vanwege een nieuw reglement waren de topsnelheden lager en vond men het veilig genoeg om op de oval te rijden.

Doch een drama tijdens deze race, waarbij Wolfgang Von Trips en 11 toeschouwers om het leven kwamen, zorgde voor het opnieuw aanscherpen van de veiligheidseisen. Voortaan zou de kombaan niet meer voor Formule 1 worden gebruikt. Dit terwijl het ongeluk van Von Trips plaatsvond voor de Curva Parabolica.

Monza - Het Grand Prix circuit kruist de oval

Grand Prix

Opmerkelijk genoeg dankt de kombaan voor een groot deel zijn bekendheid aan de film Grand Prix uit 1966. Hierin wordt een fictief Formule 1 seizoen nagespeeld waarbij, vijf jaar na de laatste keer, nog wel gebruik wordt gemaakt van de kombaan.

Het einde van de Monza Oval

Hoewel de kombaan vanaf 1962 voor de Formule 1 taboe was werd deze nog steeds gebruikt voor de 1000 Kilometer van Monza voor sportscars. Om de veiligheid te verbeteren worden in 1966 twee permanente chicanes aangelegd voor het ingaan van de beide kombochten. Doch in 1969 werd de kombaan voor het laatst gebruikt.

Men vond het te gevaarlijk en vanaf 1970 vind de 1000 Kilometer van Monza plaats op alleen het wegcircuit. Na de 1000-kilometerrace van 1969 werd de kombaan voor geen enkel evenement meer gebruikt. De oval bleef liggen maar raakte in verval. Niemand leek geïnteresseerd te zijn in het lot van dit stukje autosportgeschiedenis.

Monza - De verwaarloosde constructie van de kombaan

Wordt de Monza Oval gesloopt?

Nadat tijdens het weekend van de Grand Prix van San Marino op Imola in 1994 Ayrton Senna en Roland Ratzenberger om het leven komen gaat er een schok door de Formule-1-wereld. Als gevolg daarvan wordt de roep om meer veiligheid groter.

Dit leidde tot haastige aanpassingen aan verschillende circuits. In Monza resulteerde dit in het langzamer maken van de tweede Lesmobocht. Ook de daaropvolgende jaren worden de veiligheidseisen alsmaar groter. Voor Monza is dit een groot probleem omdat het midden in een park ligt met beschermde bomen.

Eind jaren 90 komt men met het plan de kombaan af te breken en daar nieuwe bomen te planten. Hierdoor kon een aantal bomen langs het circuit gekapt worden om grotere uitloopstroken te creëren. Doch ditmaal stonden er wel mensen op om de Monza Oval te redden. Na hevig protest van onder andere Formule-1-coureurs werd besloten van dit onzalige plan af te zien. Voor de bomen werd een compromis bereikt en de kombaan mocht blijven.

De Monza Oval nu

Sinds 1978 vind jaarlijks de Monza Rally plaats. Hierbij wordt gebruik gemaakt van het onderste deel van de oval. Het is de enige keer per jaar dat op dit gedeelte nog motoren ronken. De rest van het jaar is het afgesloten en alleen te voet of met de fiets te betreden.

Vandaag de dag koestert Monza de historische kombaan. In 2014 kreeg deze zelfs nog een opknapbeurt. Wie vandaag de dag het Autodromo Nazionale di Monza bezoekt kan een wandeling maken over de oude kombaan. Ook is het mogelijk bij het informatiepunt een fiets te huren. Zelf deed ik dat in de zomer van 2017, zoals in bovenstaande video te zien is.

© Tekst, foto’s & video: Herman Liesemeijer

Wat is jouw mening over dit circuit?

Abonneer op ons YouTube-Kanaal: youtube.com/circuitsofthepast